Traktat o zakazie broni jądrowej

Traktat o zakazie broni jądrowej (TPNW ang. Treaty on the Prohibition of Nuclear Weapons) z 2017 r. wszedł w życie 22 stycznia 2021 r., został podpisany przez 54 państwa i ratyfikowany przez 86 sygnatariuszy. To przełomowy traktat, którego celem jest zapobieganie katastrofalnym skutkom humanitarnym spowodowanym przez użycie broni jądrowej i łagodzenie ich skutków. TPNW jest pierwszym międzynarodowym instrumentem, który kompleksowo zakazuje broni nuklearnej (w tym jej produkowania, udoskonalania, posiadania i używania). Traktat przedstawia sposoby likwidacji broni jądrowej i stanowi skuteczny środek realizacji artykułu VI Układu o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (NPT), który zobowiązuje państwa-strony do kontynuowania i doprowadzenia do zakończenia negocjacji w sprawie rozbrojenia nuklearnego. Co więcej, traktat ustanawia zobowiązania do pomocy ofiarom użycia i testowania broni jądrowej oraz do rekultywacji skażonego środowiska.

W kwietniu 2021 r. Sekretarz Generalny ONZ ogłosił, że pierwsze spotkanie Państw-Stron Traktatu TPNW odbędzie się w Wiedniu w Austrii w dniach 12-14 stycznia 2022 r. Rada Generalna ONZ zaprosiła państwa niebędące stronami Traktatu do udziału w spotkaniu w charakterze obserwatorów. Oczekuje się, że podczas spotkania Państw-Stron TPNW zostaną uzgodnione ramy wdrażania Traktatu, w tym cele, priorytety i kroki w szerszym kontekście tematyki rozbrojenia jądrowego, której traktat TPNW stanowi integralną część. Katastrofalny humanitarny wpływ broni jądrowej, uniwersalizacja Traktatu oraz obowiązki związane z pomocą ofiarom i rekultywacją środowiska należą do tematów, które powinny zostać potraktowane priorytetowo podczas spotkania.

Traktat wzmacnia przekaz przeciwko użyciu broni jądrowej, miejmy jednak świadomość, że sam nie sprawi, że broń nuklearna zniknie z dnia na dzień. Powinien być postrzegany jako sygnał, że użycie, groźba użycia i posiadanie broni nuklearnej jest niedopuszczalne zarówno z moralnego, humanitarnego, a obecnie także prawnego punktu widzenia. Niestety, dopóki istnieje broń nuklearna, istnieje ryzyko, że może zostać ponownie użyta przez przypadek, błędną kalkulację lub celowo.

Wejście w życie TPNW jest doniosłym osiągnięciem i znaczącym zwycięstwem, ale oznacza nowy początek — a nie koniec — pracy na rzecz wzmocnienia ruchu przeciwko użyciu broni jądrowej. Polski Czerwony Krzyż wraz z bratnimi Stowarzyszeniami Krajowymi Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca zachęca Rząd RP do wzięcia udziału w planowanej debacie. Uczestnictwo w niej pomogłoby w budowaniu mostów i porozumieniu państw poprzez redukcję niepotrzebnej polaryzacji, która może być wyzwaniem dla postępu w kierunku rozbrojenia jądrowego.