Kryzys w zagospodarowaniu tekstyliów. Apel do rządzących o pilne działania

W siedzibie Polskiego Czerwonego Krzyża w Warszawie odbyło się spotkanie poświęcone bieżącej sytuacji zagospodarowania tekstyliów i odpadów tekstylnych w Polsce. Było ono odpowiedzią na poważne problemy środowiskowe, gospodarcze i społeczne, jakie w ostatnich miesiącach dotykają ten sektor.

W dużej mierze odpowiada za nie napływ taniej, niskiej jakości odzieży spoza Unii Europejskiej, często niespełniającej norm i trudnej do ponownego wykorzystania. Problem osiągnął swe apogeum na początku 2025 r., po nieprzygotowanym wprowadzeniu nowych zasad segregacji odpadów z obowiązkiem selektywnej zbiórki tekstyliów. Do tego doszła niedostateczna edukacja społeczeństwa oraz brak mechanizmu finansowania w oparciu o zasadę Rozszerzonej Odpowiedzialności Producenta (ROP).

Konsekwencje obecnej sytuacji są dotkliwe. W kontenerowych zbiórkach odzieży używanej aż 60% stanowią odpady, co pozbawia organizacje charytatywne źródła finansowania i zmusza wiele z nich do ograniczenia działalności.

Jednocześnie firmy przetwarzające odpady mierzą się z kilkukrotnym wzrostem kosztów utylizacji, a samorządy i przedsiębiorstwa gospodarujące odpadami ostrzegają, że obciążenia finansowe ostatecznie spadną na konsumentów.

Niepokoi również rosnąca skala porzucania odzieży na ulicach i w lasach, a także niekontrolowany napływ tekstyliów nadających się do ponownego użycia do Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych.

W odpowiedzi na te problemy uczestnicy spotkania podkreślili konieczność jak najszybszego działania i wypracowania rozwiązań na "tu i teraz" oraz systemowych zmian, zarówno na poziomie krajowym, jak i unijnym, apelując o nowelizację przepisów prawa i wdrożenie unijnych regulacji dotyczących odpadów, w tym zasad ROP dla tekstyliów. Wypowiadając się z pozycji praktyków i ekspertów zaproponowali rekomendacje, które pozwoliłyby poprawić sytuację na rynku tekstyliów i zadeklarowali chęć współpracy z administracją państwową.

Nowy system – jak podkreślono – powinien czerpać z dobrych praktyk innych krajów europejskich, wspierać ponowne wykorzystanie tekstyliów, w szczególności przez organizacje pozarządowe, dotychczas zaangażowane w ich zbiórki, a także zawierać elementy edukacji społecznej oraz wprowadzać zachęty finansowe dla innowacyjnych rozwiązań.

W spotkaniu uczestniczyły m.in. Federacja Konsumentów, Caritas Polska, Jeronimo Martins Polska, Castorama, Amazon, SMYK, Rekopol, VIVE Textile Recycling, Rada RIPOK Związek Pracodawców, Izba Branży Komunalnej, Związek Pracodawców Przemysłu Odzieżowego i Tekstylnego, a także przedstawiciele samorządów, środowiska akademickiego i mediów branżowych.

Apel środowiska trafił 30 września do Kancelarii Prezydenta RP, Minister Klimatu i Środowiska, Ministra Finansów i Gospodarki, Ministerstwa Rozwoju i Technologii, a także przewodniczących kilku komisji Senatu RP i Sejmu RP.